شب قدر هم شب قدرها و اندازه‌هاست و هم شب تقدیرها و برنامه‌ریزی‌ها. آنچنان که یک خیاط مراحل دوختن لباسی را دنبال می کند، مومن در مرحله اول به خویش می پردازد برای شناختن اندازه‌ها، کمی‌ها و زیادی‌ها، ظرفیت‌ها و توانایی‌ها، زشتی‌ها و زیبایی‌ها و همه چیز دیگر درباره خود تا طرخ وبرنامه ای که برای زندگی اش می دوزد ، مناسب اندازه های آن باشد و در مرحله دوم به دنبال یافتن زیباترین مدل ها و الگوها ، به کند وکاش می پردازد ، هدف‌هایش را مشخص می کند، مسیرش را تعیین می کند،برنامه هایش را می چیند وکارهایش را مشخص می کند تا همه قسمت های لباسش تکمیل شود.
اگر شب قدری به این محتوا و به این هر دو بخش گذشت، واقعاً درک شده است وگرنه با بی‌شمار لحظات دعا و استغفار و قرآن با همه اجر و ارزشی که دارد فرصت این شب، قدر دانسته نشده. اگر ارزش این شب برتر از هزار شب است اتفاقی که در آن برای انسان می افتد باید سنخیتی با این ارزش بالا داشته باشد و چه اتفاقی مهمتر از این که انسان شناخت هایش را تکمیل کند و برای سعادت خود برنامه ریزی کند. به راستی بهترین شب برای نزول قرآن به عنوان برنامه جامع زندگی ،همچنین شبی است که انسان در آن به برنامه ریزی برای زندگی خویش دعوت شده است.
اما اگر محتوای اصلی شب قدر این است، آداب و اعمالی که برای این شب توصیه شده است چه وجهی دارد؟
جدا از اهمیتی که برای تفکر و عفراگیری علم در میان اعمال شب قدر ذکر شده است ،سرّ اعمال عبادی را هم باید در محتوا و هدف آن‌ها جستجو کرد. اگر کسی به فکر شناختن و ساختن خویش باشد، تک تک این اعمال را ـ اعمال دینی و نه رسوم اجتماعی ـ با حرف‌ها و حس‌هایی که در خود نهفته دارد مناسب‌ترین زمینه برای بارور کردن اندیشه‌هایش خواهد یافت. اعمال شب قدر خصوصاً در ادعیه و مناجات‌ها و آیه‌های توصیه شده اولاً شناختی واقعی از انسانیت انسان به دست می‌دهند و ثانیاً با بر شمردن قله‌ها و اوج‌ها و نشان دادن زیبایی‌ها و عظمت‌ها، ضمن تصویر مدل مطلوب، او را به مقایسه و پیدا کردن ضعف‌ها و کاستی‌ها و فاصله‌ها وا می‌دارد.
اما آن که برای اندازه‌گیری خویش و ریختن برنامه یکساله خویش وارد این شب نشده است نه این که گناهانش بخشوده نشود، نه این که ثوابی و توشه‌ای نبرد اما در شبی که خداوند سرنوشت یکساله ما را تعیین می‌کند چگونه می‌توان به همان یک شب اندیشید و آن را به سالی بلکه به زندگی‌ای که پیش روست گره نزد؟
